Związek Bojowników o Wolność i Demokrację to największa powojenna organizacja kombatancka, zrzeszająca byłych żołnierzy z regularnych polskich formacji wojskowych, organizacji zbrojnych walczących o niepodległość Polski oraz byłych więźniów obozów hitlerowskich. Powstał w 1949 roku, w wyniku wymuszonego połączenia organizacji kombatanckich i do 1989 r. działał pod politycznym podporządkowaniem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1990 Związek Bojowników o Wolność i Demokrację przekształcono w Związek Kombatantów Rzeczypospolitej Polskiej i Byłych Więźniów Politycznych.
Organizacja ta posiadała też swój, liczny pod względem członków, oddział w gminie Jaworzyna Śląska. Członkowie Związku nie tylko zajmowali się sprawami kombatantów, ale także szeroko angażowali się w życie lokalnej społeczności. Zapraszamy do lektury części Kroniki Koła Miejsko-Gminnego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację w Jaworzynie Śląskiej, obejmującą okres do 1987 roku. Tekst pochodzi z Kroniki Miasta i Gminy Jaworzyna Śląska, opracowanej przez Ryszarda Lena, a uzupełniony został o fotografie przedstawiające członków jaworzyńskiego koła ZBoWiD, zebrane w ramach naszego projektu historycznego.
Kronika Koła Miejsko-Gminnego ZBoWiD w Jaworzynie Śląskiej
11.12.1959 na bazie istniejącego Koła Osadników Wojennych, zawiązano Koło ZBoWiD w Jaworzynie Śl. Funkcję prezesa pełnił kol. Józef Pałeczka, mieszkaniec Bolesławic. W tym czasie koło skupiało byłych żołnierzy LWP, którzy po zakończeniu wojny i demobilizacji osiedlili się w gminie Jaworzyna Śl. Koło nie miało stałego miejsca urzędowania.
1959 Koło ZBoWiD liczyło zaledwie 21 członków. Prezesem w nowej kadencji wybrano kol. Romana Rudyja, wówczas kierownika Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, przy UM w Jaworzynie. Działalność odbywała się w referacie Gospodarki komunalnej i Mieszkaniowej. Praca prezesa polegała na werbowaniu do Związku żołnierzy Wojska Polskiego z 1939, Ludowego Wojska Polskiego z okresu II wojny światowe, uczestników ruchu oporu, tj. Armii Krajowej, Armii Ludowej, Batalionów Chłopskich, uczestników walki w obronie władzy ludowej, byłych więźniów hitlerowskich więzień i obozów koncentracyjnych, organizatorów tajnego nauczania i innych. Nie było wytycznych, regulaminu pracy dla Zarządu ZBoWiD, współpracy z władzami nadrzędnymi i zainteresowania ze strony czynników społeczno-politycznych i administracji terenowej. Taki stan rzeczy trwał do roku 1978, kiedy liczba związkowców wzrosła do ok. 200. W pracy wspierali prezesa: Stanisław Turlej, sekretarz koła i Józef Tomczyk, skarbnik. W 1978 odbyły się wybory do Zarządu koła. Prezesem został kol. Kazimierz Marszewski. Do Zarządu weszli koledzy: Władysław Kubara – wiceprezes, Antoni Rogal – sekretarz, Antoni Tyborowski – skarbnik. Powołano nowych członków komisji problemowych. Przewodniczącym komisji socjalno-bytowej został kol. Kazimierz Szymański, kulturalno-propagandowej i historycznej – kol. Stanisław Gałan i komisji rewizyjnej – kol. Tadeusz Kręcioch.
Po wyborach, w 1978 Zarząd koła ZBoWiD, otrzymał lokal w budynku Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej przy ul. Wolności 23. Lokal jest ciasny, ale praca zaczęła się pomyślnie układać. Nawiązano współpracę z władzami nowo powstałego Urzędu Miasta i Gminy Jaworzyna Śl. Co roku odbywają się zgodnie ze statutem zebrania ogólne, a co dwa lata zebrania sprawozdawczo-wyborcze, uzupełniające skład Zarządu koła, bądź wybierające nowy Zarząd. W 1980 na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym, do Zarządu wybrano kol. Mieczysława Jarosza, powierzając mu funkcję sekretarza. W 1982 wiceprezesem został kol. Leopold Szczepański. W 1983 zmarli kol. Leopold Szczepański, a w 1985 – Kazimierz Marczewski. W 1984 na wiceprezesa wybrano kol. Franciszka Drożdża, na przewodniczącego komisji historycznej przesunięto kol. Wł. Kubarę, na przewodniczącego komisji socjalno-bytowej – kol. Romana Rudyja. W związku z wyjazdem kol. Rudyja w krakowskie, na przewodniczącego powołano kol. Władysława Ratuszniaka.
W 1985 na zebraniu ogólnym powołano do Zarządu Kazimierza Klimasa, któremu powierzono funkcje prezesa i Daniela Nowaka, który został przewodniczącym komisji socjalno-bytowej, po złożeniu rezygnacji przez Wł. Ratuszniaka. Z powodu naciski Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Zarząd koła był zmuszony przenieść się do lokalu przy ul. Mickiewicza 3, który w okresie jesienno-zimowym nie zapewniał należytej temperatury do pracy. Prezes Kazimierz Klimas ożywił działalność poszczególnych komisji, dla których opracowano odpowiednie regulaminy. Całokształt pracy Zarządu jest oparty na planach pracy na poszczególne lata. Plany przewidują takie działania, jak: czynne włączenie się do realizacji z jednoczesnym propagowaniem wytycznych X Zjazdu PZPR, odbywanie kwartalnych plenarnych posiedzeń Zarządu koła z omówieniem tematyki organizacyjnej koła i zarządu Wojewódzkiego ZBoWiD w Wałbrzychu, spotkania z naczelnikiem miasta i gminy, zgodnie z zarz. Nr 3/81 woj. wałbrzyskiego, załatwianie spraw socjalno-bytowych członków koła, tj. sporządzanie wniosków i wykazów o przyznanie zapomóg pieniężnych przez ZW ZBoWiD w Wałbrzychu oraz Zespół Opieki Społecznej Miasta i Gminy w Jaworzynie Śląskiej.
Odwiedzanie i kontrola warunków bytowych członków organizacji zbowidowskiej, włączanie się i udział we wszystkich uroczystościach państwowych oraz wszelkich akcjach społeczno-politycznych. Nawiązano współpracę z młodzieżą szkół na terenie gminy Jaworzyna Śl. Poczet sztandarowy z ośmiu zbowidowców bierze udział we wszystkich uroczystościach organizowanych przez władze administracyjne miasta, daje też ostatnią posługę zmarłym członkom koła.
Członkowie koła aktywnie uczestniczą w pracach społecznych w różnych organizacjach społecznych, jak: rady narodowe, samorządy mieszkańców, PRON, kolegia ds. wykroczeń, zarządy ogrodów działkowych i komisje społeczne działające na terenie miasta i gminy. Koło obejmuje działalnością: Pastuchów, Czechy, Nowice, Piotrowice, Bolesławice, Stary Jaworów, Witków, Milikowice, Nowy Jaworów i Pasieczna. Koło ZBoWiD w-g stanu na dzień 31.21.1987 liczyło 280 członków. Do roku 1975 koło podlegało organizacyjnie Związkowi Bojowników o Wolność i demokrację – Oddział Powiatowy w Świdnicy – Zarząd Okręgu ZBoWiD we Wrocławiu.
SKŁAD ZARZĄDU KOŁA MG ZBOWID W JAWORZYNIE ŚLĄSKIEJ
31.12.1987
PREZYDIUM ZARZĄDU
- Kazimierz KLIMAS – Prezes
- Franciszek DROŻDŻ – Wiceprezes
- Mieczysław JAROSZ – Sekretarz
- Cezary HUSZCZO – Skarbnik
KOMISJA SOCJALNO-BYTOWA
- Daniel NOWAK – Przewodniczący
- Andrzej CHRZAN – Członek
- Władysław GRYZGOT – -II-
- Bronisław MYŚLECKI – -II-
- Tadeusz MALARCZYK – -II-
- Teofil PRYMULA – -II-
- Stefan SZWED – -II-
KOMISJA KULTURALNO-OŚWIATOWA I HISTORYCZNA
- Władysław KUBARA – Przewodniczący
- Antoni JĘDRZEJEWSKI – Członek
- Jan MAJCHOWICZ – -II-
- Józef MIKOŁAJEWSKI – -II-
KOMISJA REWIZYJNA
- Tadeusz KRĘCIOCH – Przewodniczący
- Józef BARAN – Członek
- Jan OZGA – -II-
- Józef SIENIUC – -II-
- Władysław TABOR – -II-
- Czesław WIZNER – -II-
Źródło: Kronika Koła Miejsko-Gminnego ZBoWiD w Jaworzynie Śląskiej oraz skład Zarządu na postawie materiału przygotowanego przez Kazimierza Klimasa i Mieczysława Jarosza, w grudniu 1987, Kronika Miasta i Gminy Jaworzyna Śląska, R. Len, 1987 r.
