Przedwojenna przedsiębiorczość na terenie dzisiejszej Gminy Jaworzyna Śląska była motorem jej rozwoju przez wiele lat. Rozwój węzła kolejowego w Königszelt przyczynił się nie tylko do rozwoju miejscowości, ale wybitnie wpłynął na powstawanie małych i większych przedsiębiorstw prywatnych: zakładów produkcyjnych i usługowych, placówek handlowych a także instytucji finansowych. Dzięki zachowanym dokumentom, pochodzącym z lat przedwojennych możemy poznać firmy, rzemieślników, gospodarstwa rolne oraz przedsiębiorców, którzy oferowali swoje wyroby oraz usługi w pierwszej połowie XX wieku.

Gdzie znajdowała się piekarnia w przedwojennej Jaworzynie Śląskiej? Czy w Starym Jaworowie można było podkuć konie u kowala? Na te pytania dzisiaj możemy znaleźć odpowiedź.

Ciekawym dokumentem, będącym źródłem informacji na temat przedwojennej przedsiębiorczości jest Oficjalny katalog przemysłowo-handlowy województwa dolnośląskiego w 1925 r., Obejmujący okręgi izb przemysłowo-handlowych Breslau, Görlitz, Hirschberg, Liegnitz, Sagan i Schweidnitz. Oczywiście nie obejmuje on wszystkich podmiotów gospodarczych, funkcjonujących w tamtym okresie w naszym regionie. Ogłoszenie w periodyku było płatne i z pewnością nie wszyscy przedsiębiorcy korzystali z takiej możliwości reklamy. Z wydawnictwa można jednak dowiedzieć się na przykład, gdzie przed wojną w Jaworzynie Śląskiej funkcjonował sklep rowerowy.

Kolejną ciekawą pozycją jest książka adresowa z 1938 r. dla miejscowości ówczesnego powiatu świdnickiego (Adressbuch / Einwohnerbuch für den Stadt- und Landkreis Schweidnitz mit den Städten Schweidnitz, Freiburg i. Schles., Striegau und allen Gemeinden). Oprócz danych na temat mieszkańców, w wydawnictwie zawarto także reklamy przedwojennych przedsiębiorstw.

Książka adresowa dla miejscowości powiatu świdnickiego, 1938 r.

Na podstawie tych dwóch wydawnictw oraz danych zebranych wcześniej w ramach projektu „Dawno temu w Jaworzynie” powstała lista przedsiębiorstw, funkcjonujących w okresie 1925-1945 na terenie dzisiejszej gminy Jaworzyna Śląska. Lista będzie w miarę upływu czasu i napływania nowych informacji aktualizowana o kolejne dane.

Königszelt – Jaworzyna Śląska

Arlitt Adolf Kolonialwaren (Geschäftsf. Adolf A.) Schulstr. 1
Sklep z art. kolonialnymi, ul. A. Mickiewicza 1

Elektrotechnische Fabrik Königszelt Ges. m. b. H.
Fabryka elektrotechniczna

Edmund Päsler Spedition und Kohlenhandlung, Schwiednitzerstrasse 72
Skład i handel węglem, ul. Świdnicka 72

Edmund Päsler Spedition und Kohlenhandlung Jaworzyna Śląska

Erwin Thomas Tischlermeister, Wilhelmstrasse 6
Mistrz stolarski, ul. Juliusza Słowackiego 6

Fritz Paul Kohlen und Kohlen-  und  Baustoffgroßhandlung, Technische  Grubenbedarfsgegenstände. Alleinverkauf  der  Königszelter-Freiburger  Sand-  und  Kieswerke, Bahnhofstraße  3a
Hurtownia węgla kamiennego i kamiennego oraz materiałów budowlanych, techniczne wyposażenie kopalni, ul. 1 maja 3a

Fiebig Hermann Dampfmolkerei , Hauptstrasse 23
Mleczarnia parowa, ul. Wolności 23a

Fischer Paul & Co. Sand- und Kieswerke (Paul F., Konstantin Salzburg) Zementwarenfabrik
Piaskownia i żwirownia

Fischer Paul & Co. Sand- und Kieswerke Jaworzyna Śląska

Heinrich Kurt Grundstücks- und Hypothekenverkehr (Geschf. Kurt H.) Friedrichstr. 3
Agencja nieruchomości i transakcji hipotecznych, ul. Westerplatte 3

Herrmann Erich Zigarren-Spezial-Geschaft, Bahnhoffstrasse 3
Sklep z wyrobami tytoniowymi, ul. 1 maja 3

Knörich Alfred Bau- und Möbelwerkstätte Beerigungs-Institut, Bahnhoffstrasse 4
Warsztat budowlany i meblarski, ul. 1 maja 4

Klawuhn Ludwig Baugeschäft und Holzhandlung (Ludwig K.)
Przedsiębiorstwo budowlane, handel drewnem, ul. Świdnicka 5

Kunze Fritz Kohlen- und Holzhandlung, Mittelstrasse 4
Handel węglem i drewnem opałowym, ul. Jana Pawła II 4

Langer Oswald (Oswald L.) Hotel und Bahnhofsbuchhandlung
Księgarnia hotelowa i dworcowa

Menzel Alfons Mechaniker, Bahnhofstrasse
Warsztat naprawczy: rowery, motocykle, maszyny do szycia, wózki dziecięce, ul. 1 maja

Alfons Menzel Jaworzyna Śląska warsztat naprawczy

Musil Otto Buchdruckerei mit Zeitungsverlag (Otto M., Mare. M.)
Drukarnia i wydawnictwo, ul. Polna 1

Musil Otto Buchdruckerei mit Zeitungsverlag Jaworzyna Śląska

Neue Königszelter Kiesgruben Gesellschaft m. b. H. (Geschf. H. Kocznemowski, później Johannes Wojciechowski) Schweidnitzer  Straße 13
Kopalnia żwiru, ul. Świdnicka 13

Opitz Emil Eisengießerei u. Maschineniabrik, Schweidnitzerstrasse
Odlewnia żeliwa i fabryka maszyn, ul. Świdnicka

Pickel Emilie Sägewerk (Emilie P., Herm. P.)
Tartak

Porzellanfabrik Königszelt (Dir, Friedr. Kempke)
Fabryka porcelany, ul. Wolności

Pyka Adolf Nachi. (Geschäftsf, Martha Bieder) Fahrradgeschäft Hauptstr. 5/7
Sklep rowerowy, ul. Wolności 5-7

Rupprecht Oskar Kolonialwaren Hauptstr. 5.7
Sklep z art. spożywczymi, ul. Wolności 5-7

Schnabel’s Ernst Erben Adler Apotheke (Marie Schnabel) Schweidnitzer Str. 4
Apteka, dzisiaj ul. Wolności 1

Scholtz Fritz Bäckermeister, Schulstrasse 3
Mistrz piekarski, ul. A. Mickiewicza 3

Seidel Berta Filiale der Breslauer Neuesten Nachrichten, Strasse der SA 14
Filia wydawnictwa Breslauer Neuesten Nachrichten, ul. Wolności 14

Berta Seidel Breslauer Neuesten Nachrichten Jaworzyna Śląska

Spar- u. Darlehnskasse e. G. m. u. H. (Vorst. Bruno Zoller, Paul Fischer, Herm. Sämann, Wilh. Fiebig u. Benno Kuhrock)
Kasa oszczędnościowa i pożyczkowa

Spiritusfabrik Königszelt Gesellschait m. b. H. Dir. Deszö Kardos
Gorzelnia, ul. Powstańców

Tutewohl Anton (Anton T.) Gemischtwaren und Fleischhandler Hauptstr. 13
Handel towarami ogólnymi i mięsem, ul. Wolności 13

Walter R. & Co. (Geschf. Alfred Krebs, Rich. Walter) Baugeschaft
Działalność budowlana

Wolf Paul Fahrräder, Nähmaschinen, Radio, Autoverleih, Tankstelle, Zietenstrasse 6
Warsztat naprawczy: rowery, maszyny do szycia, radioodbiorniki, wypożyczalnia samochodów, stacja benzynowa, ul. A. Mickiewicza 6

Wende Gustaw Kunst- und Möbel-Werkstätten, Hauptstrasse 23
Zakład artystyczny i meblowy, wyposażenie wnętrz, ul. Wolności 23

Alt Jauernick – Stary Jaworów

Lamm Heinrich Schmiedemeister
Kowal

Spar-  u.  Darlehnskasse  e.  G.  m. u.  H.  (Vorstm.  Adolf  Münch, Paul  Hanke,  Adolf  Heinrich, August  Dietrich,  Richard  Heinrich)
Kasa oszczędnościowa i pożyczkowa

Glaubitz  Johannes  Mühle
Młyn

Bunzelwitz – Bolesławice

Spar-  u.  Darlehnskasse  e.  G.  m. u.  H.  (Vorst.  G.  Gebauer, M.  Kaufmann,  A.  Hampel,  P. Hoffmann,  О.  Schubert)
Kasa oszczędnościowa i pożyczkowa

Ober Arnsdorf – Milikowice

Geier  Bruno  Molkerei
Mleczarnia

Puschkau – Pastuchów

Spar-  und  Darlehnskasse  e.  G.  m. u.  H.  (Vorst.  P.  Hindemith, A.  Rothe,  I.  Geisler,  H.  Schaar,E.  Büttner)
Kasa oszczędnościowa i pożyczkowa

Zuckerfabrik  Puschkau  G.  m. b.  H.  (Geschf.  Dr.  G.  Salewsky, Otto  Priem)
Cukrownia

Tunkendorf – Tomkowa

Ingenieur-Büro  Fröbrich  &  Co.  f. Elektrotechnik  u. Maschinenbau (Bernhard  Fröbrich)
Biuro inżynieryjne Fröbrich & Co. zajmujące się elektrotechniką i inżynierią mechaniczną

Zedlitz – Pasieczna

Sterner Alfred Sternmühle
Młyn, piekarnia, gospodarstwo rolne

Peterwitz – Piotrowice Świdnickie

Elektrizitäts-Genossenschaft e. G. m.  b.  H.  (Vorst.  G.  Unverricht, O.  Radler,  H.  Förster,  O.  Hindemith)  Stromversorgung
Spółdzielnia elektryczna

Gemeinnützige Spar- Bau- und Siedlungs-Genossenschaft. e. G. m. b. H. (Vorst.  Wilh.  Rüffer, P.  Müller,  P.  Elter) Spółdzielnia oszczędnościowo-budowlano-rozliczeniowa

Spar-  und  Darlehnskasse  e.  G.  m. u.  H.  (Vorst.  Friedr.  Kleiner,  Karl  Rösner,  Paul  Hindemith)
Kasa oszczędnościowa i pożyczkowa

Wickendorf – Witków

Schulze Richard Landwirtschaftlische Maschinen und Reparatuwerkstatt
Warsztat naprawczy i handel maszynami rolniczymi

Skip to content