Pieczęć zakładowej biblioteki w przedwojennej fabryce porcelany (obecnie ZPS Karolina sp. z o. o.).

Historia Biblioteki Publicznej w Jaworzynie Śląskiej rozpoczyna się wraz z zakończeniem II Wojny Światowej i rozpoczęciem akcji osiedleńczej na Ziemiach Odzyskanych. Głównym źródłem informacji dotyczących historii rozwoju czytelnictwa w naszej gminie pochodzą z Kroniki Biblioteki Publicznej, prowadzonej przez kolejne pokolenia bibliotekarzy, a także pracowników ośrodków kultury w okresach, kiedy Biblioteka była ich częścią. Polacy którzy przybyli jako osiedleńcy w okresie pierwszych dwóch lat musieli zmierzyć się z ogromnym wyzwaniem rekonstrukcji terenów przemysłowych, które według relacji zostały zniszczone w około 90%.

„Nie można tutaj pominąć faktu, że Zakłady Przemysłowe, które zastaliśmy na tych ziemiach leżały w 90% w zupełnej ruinie. Okres pierwszych 2-ch lat był okresem wytężonej pracy zmierzającej do uruchomienia zniszczonych warsztatów pracy.”

W tym krótkim okresie, w Jaworzynie Śląskiej udało się uruchomić kilka zakładów produkcyjnych: Zakłady Porcelany Stołowej, Gorzelnię, Oddział Przerobu Drewna i Węzeł Kolejowy wraz z Parowozownią.

Odbudowa i wzrost masy produkcyjnej spowodował konieczność stworzenia dla załóg tych przedsiębiorstw oraz ludności Jaworzyny Śląskiej. życia kulturalnego. Jak wynika ze statystyki, Jaworzynę Śląską w roku 1948 zamieszkiwało 3.600 osób. Wchodząc w położenie ludności pozbawionej rozrywek kulturalnych, ojcowie ówczesnej Gminy, postanowili stworzyć w pierwszym rzędzie punkt biblioteczny.”

Według relacji z kroniki, pierwsza Biblioteka powstała dzięki funduszom z kasy ówczesnego Prezydium Jaworzyny Śląskiej. Otwarcie nastąpiło w 1948 r. i spotkało się z gorącym przyjęciem mieszkańców Jaworzyny. Według danych podanych w kronice, na koniec r. 1949 stan posiadania księgozbioru zamknął się w ilości 961 woluminów, oraz 912 tytułów. Dla porównania, tylko w roku 2017 stan księgozbioru Biblioteki Publicznej zwiększył się o 1062 książek.

„Od roku 1950 zaczyna się typowy wzrost posiadania naszej biblioteki. Już rok ten zamknął się cyfrą 1680 tomów. W tych pionierskich dla Biblioteki latach duże zasługi położyli kolejni kierownicy. Ob. Tkaczyk i ob. Skoczkowska. Przytaczając te dwa nazwiska nie możemy przemilczeć faktu, że są one związane z okresem pionierskim jaworzyńskiego bibliotekarstwa.”

Wpis w Kronice Biblioteki z okazji otwarcia lokalu przy ul Westerplatte 2. 1964 r.

Kronika Biblioteki opisuje czynności, jakie wykonują bibliotekarze, aby utrzymać księgozbiór w jak najlepszym stanie. Tym bardziej, że większość z książek będących w dyspozycji Biblioteki nie była nowa. Zwrócono uwagę także na podejście czytelników do wypożyczanych pozycji.

„Książki z tego okresu znajdujące się na półkach wymagały stałych konserwacji i nieustających starań, ażeby w jako – takim stanie mogły trafić do rąk czytelnika. Wspomniany zbiór liczący 1680 tomów składał się przede wszystkim z książek pochodzących z darowizn różnych Instytucji i osób prywatnych. Za dobry stan księgozbioru, którego 80% przetrwało do dnia dzisiejszego należy duże uznanie Czytelnikowi za pełne zrozumienie i uszanowanie dobra publicznego jakim są niewątpliwie książki naszej biblioteki. W roku 1951 kierownictwo Biblioteki zostaje przekazane ob. Młot Irenie.”

Rok 1951 stał się przełomowym dla Biblioteki, która od tego czasu notowała stały wzrost ilości oferowanych pozycji.

Do 1965 r. Biblioteka Publiczna w Jaworzynie Śląskiej miała różne siedziby: znajdowała się miedzy innymi w lokalach znajdujących się przy skrzyżowaniu obecnych ulic Świdnickiej i 1 Maja, a od 1984 roku także w lokalu przy obecnej ulicy Westerplatte 2. W 1965 roku utworzono Międzyzakładowy Klub Kulturalno-Oświatowy, zlokalizowany przy ul. Powstańców Śląskich 3. Klub, w ramy którego włączono Bibliotekę Publiczną powstał jako odpowiedź na potrzebę skoordynowania działań w zakresie kultury prowadzonych przez różne podmioty w Jaworzynie Śląskiej. MZKO powstał dzięki przede wszystkim dzięki środkom przekazanym przez lokalne zakłady przemysłowe, między innymi: Fabrykę Porcelany, Gorzelnię i Zakłady Sprzętu Harcerskiego.

Biblioteka na koniec 1963 roku mogła poszczycić się 641 czytelnikami, którzy wypożyczyli ogółem 9354 książki. Jeden czytelnik średnio wypożyczył więc w trakcie roku 15 książek. Po połączeniu z Zakładową Biblioteką ZPS „Karolina”, zasobność Biblioteki Publicznej wzrosła jeszcze bardziej, do około 7,5 tysiąca w 1966 roku.

Biblioteka Publiczna została połączona z Biblioteką Zakładową ZPS „Karolina”. Uroczystość otwarcia Klubu i Biblioteki była dużym wydarzeniem, które przyciągnęło wielu gości. Okolicznościowych wpisów w Kronice Biblioteki dokonali między innymi Przewodniczący PRN w Świdnicy, Prezydium Związku Zawodowego Chemików, przedstawiciele Biblioteki Powiatowej w Świdnicy, Naczelnik Zarządu DOKP Wrocław, delegacja Jednostki Wojskowej ze Strzegomia. Nie zabrakło także wpisów pracowników zakładów, które wsparły utworzenie Klubu: ZPS Karolina, Wrocławskich Zakładów Przemysłu Spirytusowego – Gorzelnia w Jaworzynie Śląskiej, odcinka Elektroenergetycznego PKP w Jaworzynie Śląskiej.

Czytelnik z Koła Przyjaciół Biblioteki, K. Szybiak, 1966 r.

W latach 1972-1974, ze względu na remont obiektu przy ul. Powstańców 3, Biblioteka po raz kolejny musiała zmienić siedzibę na tymczasową. Pod koniec 1974 roku wróciła na stare miejsce, wyposażone w nowe meble i sprzęt. Uroczyste otwarcie po remoncie nastąpiło 4 stycznia 1975 r. Przedstawione zmiany były ściśle związane z rozwojem działalności Biblioteki Publicznej, rozwojem księgozbioru, a także coraz większą ilością czytelników. Według danych pochodzących z Kroniki Biblioteki, ilość woluminów będących w dyspozycji Biblioteki wzrosła z 2140 tomów w 1951 r. do 7059 tomów w 1964 r., czyli ponad trzykrotnie.
Biblioteka organizacyjnie podzielona została na trzy działy pod względem oferowanej literatury: dziecięcej, dla dorosłych i pozostałej. Jednak oprócz udostępniania zbiorów Biblioteka organizowała także spotkania autorskie, konkursy literackie i odczyty.

Tekst na podstawie Kroniki Biblioteki Publicznej w Jaworzynie Śląskiej: Sylwester Bartczak

Skip to content